Afbeelding
Doorgeschoten
In Nederland zijn we dol op lijstjes. We vergelijken onszelf graag met anderen om onszelf voor te houden hoe goed we het doen. In Nederland zijn er meer huizen met zonnepanelen dan elders. Nederland staat in de top vijf van landen met het beste vestigingsklimaat. Logistiek staat Nederland al decennia in de top van meest competitieve landen ter wereld. Nederland scoort relatief goed qua gezondheidszorg en levensverwachting.
Maar het lijstje waarop we dit jaar in de top 10 zijn beland, is geen reden voor feest. Dit jaar viel Earth Overshoot Day, de dag waarop we als land alle grondstoffen gebruikt hebben waarvoor de wereld een jaar nodig heeft om ze weer aan te vullen en te verwerken, alweer eerder in het jaar voor Nederland. De dag waarop we over die grens schoten, viel dit jaar op 1 april - vorig jaar op 12 april. En dat was geen slechte 1-april grap. Dit betekent dat als iedereen wereldwijd zou leven zoals wij in Nederland, er vier planeten aarde nodig zouden zijn. Vier! We zijn daarmee het op zeven na meest vervuilende land ter wereld.
We zijn toch goed bezig met onze fietsen, zonnepanelen, warmtepompen en elektrische auto’s?
Is dat niet verwarrend? Denken we juist niet al te vaak dat we het zo goed doen in Nederland? We zijn toch goed bezig met onze fietsen, zonnepanelen, warmtepompen en elektrische auto’s? Voortdurend horen we hoe we in Nederland bezig zijn met duurzaamheid en klimaat, maar de cijfers zijn ontnuchterend. Al jaren blijft Nederland qua circulariteit steken op de 12,5 procent volgens de Nieuwe Economie Index van MVO Nederland, terwijl het doel is om in 2030 50 procent circulair te zijn. Onze uitstoot van broeikasgassen is onder andere gereduceerd door vervuilende activiteiten te verplaatsen naar arme landen. Als we corrigeren voor onze import is onze uitstoot met slechts 8 procent afgenomen sinds de jaren negentig. We hebben daar meer dan 200 miljard euro belastinggeld aan uitgegeven.
Maar het meest verontrustende is misschien wel dit: hoewel onze uitstoot van broeikasgassen gestaag afneemt, neemt ons landgebruik, materiaalgebruik, uitstoot van giftige stoffen en waterverbruik juist toe. We leggen meer beslag op de aarde dan ooit te voren en gunnen daarmee onze naaste minder. En de aarde wordt nog zieker dan ze al was. Dat terwijl er volgens wetenschappers genoeg is voor iedereen op aarde om een goed leven te leiden. De wetenschap ontkracht het sentimentele argument dat er te veel mensen op aarde zijn - het wordt zo vaak als joker gespeeld om maar niet in de spiegel te hoeven kijken. Het is zoals Mahatma Gandhi gezegd schijnt te hebben: “There is enough for everyone’s need, but not for everyone’s greed.” Er is genoeg om in de noden van iedereen te voor zien, maar niet voor ieders hebzucht. Wat doen wij als we financieel de ruimte en vrijheid hebben om veel te consumeren?
Matthias Olthaar is lector Green Economics & Process Optimization aan NHL Stenden Hogeschool.